Covid19 ve Ekonomi

Dünya covid19 virüsüyle beraber bir de ekonomik kriz yaşıyor. Bu ekonomik krizde gelişen ülke olmanın kaderiyle Avrupalı ve Amerikalılara göre daha çok fakirleşiyoruz. Zaten 2013 yılından beri ekonomide sorunlar vardı. 2013 Mayıs ayında dolar 1,79 du, 2020  Mayıs’ında 7 civarında. Paramız değer kaybettikçe fiyatlar genel düzeyide artıyor ve hayat pahalılaşıyor. 

Krizle beraber faizler düştü ve hazinemiz %6 faizle borçlanabiliyor. Hazine borçlanması bu seviyelere düşünce firmalarımız ve bireysellerimiz de artık daha düşük faizle yaklaşık %8 civarında borçlanma şansı bulacak. Rakamlar bize düşük ve cazip geliyor ancak krizi beraber yaşadığımız Amerikalı ve Avrupalılar kendi ülkelerinde bedava parayı kaynağından, sıcak sıcak matbaadan, istediği miktarda ve yaklaşık %0,25 faizle alabiliyor. Yani bizim paramızın karşısında her yıl değer yitirdiği dövize bizden yaklaşık 30 kat daha ucuza erişiyor.

Bizim buna ne kadar dayanma gücümüz var bilmiyorum. Ama bedava parayı alan yabancılar bizim ülkemizdeki herşeyimizi elimizden cayır cayır alır. Covid19 etkisi azaldıkça, cebine oldukça fazla para konulan Avrupalı ve Amerikalılar kısmen Araplar da ülkemizi eskisinden daha da fazla "outlet" olarak yeniden talan etmeye başlayacaklar,  daha bedavaya tatiller yapıp eğlencekler. Bu sefer fabrikalarımıza,  adenlerimize, bankalarımıza, arsalarımıza, turizm tesislerimize daha büyük iştihla saldıracaklar ve istedikleri herşeyi elimizden alma şansları daha çok olacak.

Katar ile swap anlaşmamız 5 milyardan 15 Milyar dolara artırılmış. Artık Dolar almaya çalışırken elimizde Katar Riyali alternatifimizde var. Yani önce Katar'a Türk Lirası verip Katar Riyali alacağız, sonra Katar Riyali ile Dolar alacağız. 

Katar'ında artık elinde Türk Lirası var. Katar doğalgaz gelirleriyle Dolar elde ettiği için Türk Lirası ile Dolar almaya çalışmaz. Peki ne yapar? Türkiye'den bol bol ithalat yapabilir, geçen yıl bize 1 milyar dolar açık vermişler, bu yıl bu hacim artabilir ama kısıtlı nüfusları ve bizim kısıtlı ürün çeşitliliğimizle kalan 14 milyar ın tamamınıharcatmak zor.

Kısaca önce ülkemizi outlete çevirecekler, sonra krizle üretimi düşmüş, borca sıkışmış, haliyle değeri düşmüş fabrikalarımızın, madenlerimizin,  bankalarımızın, arsalarımızın, turizm tesislerimizin vb nin ilk taliplileri Katar lı dostlarımız olacak, korkarım ellerindeki 14 Milyar dolarlık Türk Lirası sermaye de hazır olacak.

Seçkin ERBİL

seckinerbil@msn.com